Ingin tahu apa saja contoh geguritan bahasa Jawa berbagai tema? Temukan berbagai contohnya di sini!
- Apa Itu Geguritan Bahasa Jawa?
- Tema Geguritan
- Unsur Unsur Geguritan Bahasa Jawa Singkat
- 21 Contoh Geguritan Bahasa Jawa Singkat Berbagai Tema
- 1. “Cita-Citaku” (Tema Pendidikan)
- 2. “Kampungku” (Tema Kehidupan)
- 3. “Tawakal Marang Gusti” (Tema Agama)
- 4. “Tresna” (Tema Alam)
- 5. “Kanggo Kanca” (Tema Kehidupan)
- 6. “Ibu” (Tema Kehiduapn)
- 7. “Sekolahku” (Tema Kehidupan)
- 8. “Basa Tanpa Ukara” (Tema Kehidupan)
- 9. Contoh Geguritan Tema Pahlawan
- 10. “Oseng-Oseng Mercon” (Tema Kehidupan)
- 11. “Potone Mbahku” (Tema Kehidupan)
- 12. “Brubuh” (Tema Kehidupan)
- 13. “Begal” (Tema Kehidupan)
- 14. “Wong Enom” (Tema Alam)
- 15. “Merapi” (Tema Alam)
- 16. “Korupsi” (Tema Kehidupan)
- 17. “Dongane Ibu” (Tema Kehidupan)
- 18. “Kluwung” (Tema Kehidupan)
- 19. “Arga Iki” (Tema Kehidupan)
- 20. “Pamulangan” (Tema Kehidupan)
- 21. ” Pahlawanku” (Tema Pahlawan)
Masyarakat Jawa tentu sudah tidak asing dengan istilah geguritan.
Pasalnya, geguritan adalah karya sastra yang berkembang di kalangan penutur bahasa Jawa.
Bagi kamu yang bukan penutur bahasa Jawa dan tertarik untuk mempelajari bentuk puisi tersebut, jangan khawatir.
Kami sudah merangkum pembahasan, mulai dari pengertian, tema, hingga contoh geguritan Jawa.
Yuk, intip pembahasannya di berikut ini!
Apa Itu Geguritan Bahasa Jawa?
Dalam buku Antologi Geguritan Tresna Ian Kuciwa, geguritan adalah bentuk karya sastra yang mengungkapkan perasaan serta pikiran pengarang melalui daya imajinatif dan dibentuk dengan cara pemusatan seluruh kekuatan bahasa pada struktur fisik maupun struktur batinnya.
Biasanya, puisinya dibacakan atau dituturkan dengan tembang yang sangat merdu.
Walhasil, para pendengar pun terkagum-kagum dibuatnya.
Baca Juga:Â 9 Contoh Pidato Bahasa Jawa Singkat (Sesorah) tentang Berbagai Tema. Lengkap!
Tema Geguritan
Umumnya, ada sejumlah tema yang bisa diangkat dalam menulis geguritan.
Beberapa di antaranya adalah ketuhanan, kemanusiaan, cinta tanah air, cinta kasih, hingga pendidikan.
Unsur Unsur Geguritan Bahasa Jawa Singkat
Ada beberapa unsur yang perlu diperhatikan ketika membuat geguritan bahasa Jawa.
Menurut buku Belajar Bahasa Daerah (Jawa), berikut adalah beberapa unsur-unsurnya:
- Tema: pokok persoalan yang mendasari terbentuknya sebuah puisi
- Diksi: ketepatan penyair dalam menulis karyanya
- Rima: suara yang diulang-ulang pada larik-larik puisi
- Asonansi: rima yang berpatokan pada suara vokal
- Aliterasi: konsonan yang diulang pada awal kata dengan urut
- Rima akhir: suara yang sama pada akhir larik puisi
- Amanat: sesuatu yang hendak disampaikan penyair kepada pembaca
21 Contoh Geguritan Bahasa Jawa Singkat Berbagai Tema
1. “Cita-Citaku” (Tema Pendidikan)
Oleh: Yunda Dayanti
ilustrasi contoh geguritan bahasa jawa, puisi bahasa jawa, contoh geguritan singkat, geguritan bahasa jawa singkat
Geguritan Bahasa Jawa pertama bertemakan tentang pendidikan.
Secara isi, contoh geguritan ini tak jauh beda dengan contoh puisi pendidikan pada umumnya.
Esuk budhal sekolah
Sore nyekel buku
Awan daknggo turu
Mung arep nggayuh cita-citaku
Yen dak roso ora ono wektu dinggo senenge atiku
Aku sinau saben dina
Tansah manut dhawuhe wong tuwaku
Supaya aku dadi bocah pinter
Ing tembe bisa mujudake cita-citaku
Bisa mendhem jero lan mikul dhuwur marang wong tuwa
Bisa mulyakne wong tuwaku
Lan utamane bisa bekti marang wong tuwaku
Ya mung kanti cita-cita iki aku bisa semangat
Semangat sinau
2. “Kampungku” (Tema Kehidupan)
Oleh: Rafif Mahendra Rajesh
Sedang mencari contoh geguritan bahasa Jawa singkat?
Intip contoh geguritan Jawa ini, yuk!
Aku urip nang padesaan
Omahku adoh soko kutha
Kampungku katon tumato
Kadelok asri, becik lan nyaman
Yen wayah esuk
Krungu swarane jago kluruk
Pratandha wong wong podo nyambut gawe
Kanggo memenuhi kebutuhane urip
Kampungku, yo kowe iku panggonaku
Nang ngendi aku ngerenungke awak
Pikiran sing semrawut dadi jenjem
3. “Tawakal Marang Gusti” (Tema Agama)
Oleh: Karya Dian Yustika
Ing sepine wanci
Kakdelok rasa rasaning kawedenku
Marang panjenengan
Ati lara tanpa upama
Eling marang sakkabehing polahku
Gawe maksiat lan dosa
Sarta lalakon kang ala
Lelakon kang tanpa suba sita
Marang wong liya lan sepepadhan
Duh Gusti
Ing rodane wektu
Nalika tengah wengi
Kula ngunjukkaken dedonga marang Gusti
Ingkang murba ing dumadi
Gusti paringana kawelasanMu
Kanggo nuntun aku eling marang agama
Agama kang dadi ageming aji
4. “Tresna” (Tema Alam)
ilustrasi contoh geguritan singkat, geguritan bahasa jawa singkat, geguritan yaiku, geguritan adalah
Oleh: Erlita Fajrani
Tresna kuwi sepele
Tresna kuwi ya kowe karo aku
Tresnamu kaya surya
Nanging ya kaya samudra
Tresnamu bisa nekakake mega
Nanging saiki tresnamu kaya dahana
Awit aku mbok tinggalna
Langit data peteng
Ora ana candra apa maneh kartika
Atiku kaya bawana sing lemahe nela-nela
Maruta, kandhakna yen aku isih tresna
5. “Kanggo Kanca” (Tema Kehidupan)
Oleh: Kamami Retno Niti A
Biyen, tanganmu genggem tanganku
Biyen, pundakmu enek kanggo aku nangis
Biyen, guyumu nentremke atiku
Nanging saiki….
Tangan, pundak, guyumu ilang saka uripku
Kanca-kancaku kabeh,bayangna
Apa sajatining kahanan sajroning dunya
Yen ora ana welas lan asih
Ora ana uga kekancanan tanpa pamrih
Ing sakjroning manah atiku
Aku ngrasakna kepengin ngamuk wektu iku
Kanca lan kancaku
Elinga rasa atiku iki
Jaganen rasaning welas asih iki
6. “Ibu” (Tema Kehiduapn)
Oleh: Ririn Triasih
Rasa asihmu marang siwi
Kadidene banyu mili
Kang ora pedhot ing margi
Senadyan kebak pepalang
Oyot, uwuh, lendhut ugo watu
Ora bisa mbendhung rasa asihmu
Marang anakmu
Nalika bumi isih sepi
Nalika tengah wingi durung lingsir
Isih ketutup pedhut
Nalika anakmu isih mesem ngguyu ing alam impen
Ibu wiwit gumregah
Mbasuh pasuryan toya suci
Tumungkul pangestu puja
Masrahke jiwa lan raga
Nyenyuwun marang murbeng dumadi
Dimen diparingi pepadhang dalan bebrayan
Dimen diparingi pepadhang, marang putra putrine
Nggayuh gegayuhan
Kanggo sanguning urip ing tembe
Lelabuh lan rasa asih kang tanpa kendhat
Lumintu
Rasa asih marang siwi
7. “Sekolahku” (Tema Kehidupan)
Oleh: Kinanthi Barru – X MIA 3 SMAN Purbalingga
Bangunanmu kang megah
Madeg sakulone alun-alun Purbalingga
Dadi tujuwane siswa-siswa
Sing arep golet ilmu kanggo sangu tuwa
Saben dina
Aku tansah ana njero ruanganmu
Ngrungokake piwulange bapak ibu guru
Apa sing kudu digugu lan ditiru
Tambah dina tambah marem atiku
Sekolah neng SMA Negeri Sat
Sing kawentar gurune
Sing kawentar prestasine
8. “Basa Tanpa Ukara” (Tema Kehidupan)
Oleh: Dwi Winarno
Tan perlu ukara ngambra
Kanggo lare kang nerak subasita
Tumindak kurang trep, luput keladuk saru
Sangarep tamu sesepuh utawa pengarasa praja
Ulat lan sorot netra kanggot ngelikake
Tanpa lingsem kanggone lare
Krasa lan banjut rumangsa
Metani luputingsun,
Banjur kudu piye
Kanthi tlaten paring wewarah uga tuladha
Iki pinangka gambaran nyata
Adab budaya adiluhung kang kudu kajaga
9. Contoh Geguritan Tema Pahlawan
Pitung puluh pitu tahun mardika
Bebas saka landa
Amarga pahlawan kang tumandang nggawa senjata
Saiki
Perang wis purna
Cah enom ora entuk males
Perjuangane saiki dudu ngalahake mungsuh
Nanging, ngalahke rasa males sajroning dhiri pribadhi
10. “Oseng-Oseng Mercon” (Tema Kehidupan)
Oleh: Triwik Darmayanti
Pedhes, tambane raga kang lagi gumreges
Nyos, nyulaki gom mecah mak plonyos
Hoh hah slenget garba mlintir gurah
Ah wuh riwe amrbol mering dadi ewuh
Lombok kethok ngusadani gurung ngethok
Kenyil kikil sandhung lamur kaslamur sega mawur
Bawang brambang anjamoni sakit kronis
Blimbing tomat seger salira karumat
Salam laos andudut mrentul sihing raos
Sereh dhong jeruk samadya aja kemaruk
Sarem kecap lerema jaganen pangucap
11. “Potone Mbahku” (Tema Kehidupan)
Oleh: Jodhi Arizal Nugroho
Kowe sing ngelingake sejarahe kulawargaku
Kowe prasastiku
Prasasti kulawargaku
Dhek jaman semana
Poto …
Kowe sing dadi seksi
Piye ayune simbahku
Piye baguse bapakku
Dhek jaman biyen
Poto …
Tanpa kowe aku rangerti piye rupane Pangeran Diponegara
Piye rupane Ir. Soekamo
Lan piye rupane mbahku
12. “Brubuh” (Tema Kehidupan)
Oleh: Sumono Sandy Asmoro
kena bae kowe ngerek gendera panantang
jer sedhela maneh perang brubuh bakal kawiwitan
apa maneh swarane jago kluruk wiwit nggiring
gendhinge wong golek rowang
jagung mangsa janten
wancine wong rebutan kamukten
nanging aja disengguh impen kesoren
yen ing adoh kana
ha na ca ra ka pilih nglegena
tanpa nganggo busana
tinirnbang dandan cara kaprajuritan
rebut balung ing pabaratan
yen manut etungan kuna
iki jaman pilih winih, mitra
begjane sing isih bisa
ngilo ing kaca rasa
ireng Ian putih mung panjenengan sing pirsa
13. “Begal” (Tema Kehidupan)
Oleh: Iswahyudi
Begal…
Wong liya nyebut brandhal!
Saben dina ngasah gaman nganggo ungkal
Kanggo nodhong njero terminal
Begal…
Pinter golek akal
Sapa wae bakal didadekake tumbal
Begal utege wis mirip kadhal
Yen kecekel dulangen sandhal!
Begal…
Pinter golek akal
Sapa wae bakal didadekake tumbal
Begal utege wis mirip kadhal
Yen kecekel dulangen sandhal!
Begal dibrantas ana ngendi-endi
Ketemon ngrampas ditembak mati
Begal saiki wis kebangeten
Wus kerep nggawa korban
Begal dibrantas ana ngendi-endi
Ketemon ngrampas ditembak mati
Begal saiki wis kebangeten
Wus kerep nggawa korban
14. “Wong Enom” (Tema Alam)
Oleh: Kunthi Khusnun Insani
Angin ngobahake godhong-godhong
Krasa adem Ian sumilir
Ing tengah sawah
Ana omah cilik saka pring
Gendheng godhong tebu
Jubine saka gedheg
Ing kono ana bocah
Bocah loro kang tunggal getih
Bocah sumringah akeh guyune
Dikancani swara prenjak
Kang gawe ayeming ati
Crita padha crita
Crita marang asmara
Asmara marang kanca
Ananging era lali ngibadah
Marang gusti Allah
Ingkang maha kuwasa
15. “Merapi” (Tema Alam)
Oleh: Puthu Aryana
ilustrasi geguritan basa jawa, contoh geguritan jawa, geguritan tema pendidikan, puisi jawa, isine geguritan
Merapi…
Saka kadohan katon gagah
Asep putih ndedel ing awiyat
Tilas dalan lahar katon cetha
Kena sunare Hyang Bagaskara
Merapi…
Saumpama kowe bisa crita
Kabeh kadadean ing tanah Jawa
Wiwit jaman Mataram Kuna
Nganti madege Kraton Ngayogyakarta
Merapi…
Sliramu anyekseni kridhaning bangsa
Wiwit nalika ngusir penjajah Walanda
Jaman mardika jaman Soekarno
Nganti jaman Soeharto
Jaman Habibie tumekaning Megawati lan Susilo
Merapi dadi saksi
16. “Korupsi” (Tema Kehidupan)
Oleh: Budi Susanto
Korupsi,
kuwi jalaran ora resiking ati
kang bisa ngrusak nagara
amarga kuwi korupsi kudi dibranas
Moral kang bejad,
para pejabat tinggi
kuwi bisa dadi tandha
rusaking nagara
Ing kono kene
korupsi kaya wis dadi budaya
budaya kang ala mungguhing bangsa iki
17. “Dongane Ibu” (Tema Kehidupan)
Oleh: Desi Siswanti Maharani
Guritmu nyuwek sepi wengi karang pradesan
dadi kanca bence kang dadi tetembungan
Kidungmu dadi japa mantra
nginthil laku jantraing duijana
Ibu…
tembang-tembang dolananmu
dadi cagak awak uripku
jumangkah wani, mecaki donya klawu
Ibu…
dongamu sing ngegidung
muga-muga sing mawa tetembungan
dadi pengaji-aji
muthes satruning dhiri
18. “Kluwung” (Tema Kehidupan)
Oleh: Sooewardi Baroto Martono
Ora katon garising kikismu
Nadyan wilangane tinemu
Oncating citramu, ambabar banyu
Tuhu agung kersane Gusti
Riris, grimis endah dinulu
Agawe menebing lebu
Mahanani segering banyu
Ora geseh, eseme anuju prana
Tansah gawe brantaning driya
Ora kapiyarsa wuwuse wacana
Rinengga endahing solah bawa
Andelidir ponang kintaka
Binarung kidung asmara
Iba mulya raharja, rasaku
Datan ana kang ngreridu
Rinonce kehing wanodya yu
Andum prasetya tuhu
Woh aren, asung pepeling
Endahing citramu, boya sumandhing
Ora beda ngendikaning biyung
Sliramu, andha widhodari, ya kluwung
19. “Arga Iki” (Tema Kehidupan)
Oleh: Siswidiadi Ngesti N
Mataun-taun
Sira ngrusak geger lan awakku
Makaping-kapang
Landhepe bendho lan pacul
Nyigar lemah subur dadi larik-larik tandur
Pokalmu mblandhong sapenak dhengkul
Lemah ijo wis malih gundhul
Tirta musna ing mangsa ketiga
Ninggal belik nalika paceklik
Jare wadhuk dadi alesan
Ora bakal ana rampunge
Nadyan donya pisan
Denuntai sakabehe
Yoh Entenana
Yen tekan titi mangsa
Arga iki nagih prasetya
20. “Pamulangan” (Tema Kehidupan)
Oleh: Budhi Setyawan
Jare simbah aku kudu sekolah
Kareben dadi bocah genah mrenah ora nggaladrah
Jare rama Ibu aku kudu sregep mangkat
Kareben dadi wong pangkat urip ora kesrakat mlarat
Jare Bapak Ibu guru aku sinau
Tambah ilmu
Kareben kelakon kabeh kang tinuju
Nanging
prakanca
Coba delengan kahanan nyata
Apa isih bisa pamulangan kang ana dadekake urip tumata
Pamulangan kang tanpa tuladha
Pamulangan kang kasatan piwulang
Pamulangan kang ngajarake angka-angka wuta
Siji lan siji ana pira?
Jang anut kang duwe kersa
Jan ora weruh subasita, trapsila, apa maneh tata krama
Lali dosa
Kabeh lurung binarung kumalungkung
Pamrih pamuji siji
Pamulangan ora aweh pepadang
Simbah,
Nyuwun pangapunten
Kula mboten kepingin dados dokter
Jalaran duite Bapak mboten wonten sakoper
21. ” Pahlawanku” (Tema Pahlawan)
Berikut adalah salah satu contoh geguritan modern berjudul “Pahlawanku”.
Oleh: R. Tantiningsih
Pahlawanku
Wutahing ludirmu
Nyiram ibu pertiwi
Nadyan sang ibu
Kudu muwun sedhih
Karajang-rajang manahe
Karujit-rujit rasa pangrasane
Pahlawanku
Mugya Gusti paring nugraha
Semana gedhene bektimu
Jiwa raga, bandha donya
Tanpa sisa
Amung siji pangajabmu
Merdika
***
Demikian beberapa contoh isine geguritan Bahasa Jawa.
Semoga penjelasan di atas bermanfaat, Property People!
Cek berbagai ulasan menarik lainnya di Berita 99.co Indonesia dan Google News kami.
Temukan hunian impianmu di situs properti www.99.co/id.
Pasalnya, jual beli properti kini jadi #segampangitu.
Referensi:
- Damariswara, Rian. 2020. Belajar Bahasa Daerah (Jawa). Surya Pustaka Ilmu
- PBSD UNS 2019. 2020. Antologi Geguritan Tresna Ian Kuciwa. Guepedia