Bahasa Pendidikan

21 Contoh Geguritan Bahasa Jawa Singkat Berbagai Tema. Lengkap dan Penuh Arti!

7 menit

Ingin tahu apa saja contoh geguritan bahasa Jawa berbagai tema? Temukan berbagai contohnya di sini!

Masyarakat Jawa tentu sudah tidak asing dengan istilah geguritan.

Pasalnya, geguritan adalah karya sastra yang berkembang di kalangan penutur bahasa Jawa.

Bagi kamu yang bukan penutur bahasa Jawa dan tertarik untuk mempelajari bentuk puisi tersebut, jangan khawatir.

Kami sudah merangkum pembahasan, mulai dari pengertian, tema, hingga contoh geguritan Jawa.

Yuk, intip pembahasannya di berikut ini!

Apa Itu Geguritan Bahasa Jawa?

apa itu geguritan bahasa jawa

ilustrasi contoh geguritan bahasa jawa, puisi bahasa jawa, puisi jawa, conteh teks geguritan

Dalam buku Antologi Geguritan Tresna Ian Kuciwa, geguritan adalah bentuk karya sastra yang mengungkapkan perasaan serta pikiran pengarang melalui daya imajinatif dan dibentuk dengan cara pemusatan seluruh kekuatan bahasa pada struktur fisik maupun struktur batinnya.

Biasanya, puisinya dibacakan atau dituturkan dengan tembang yang sangat merdu.

Walhasil, para pendengar pun terkagum-kagum dibuatnya.

Baca Juga: 9 Contoh Pidato Bahasa Jawa Singkat (Sesorah) tentang Berbagai Tema. Lengkap!

Tema Geguritan

Contoh Geguritan Bahasa Jawa

Sumber: Istockphotos.com

Umumnya, ada sejumlah tema yang bisa diangkat dalam menulis geguritan.

Beberapa di antaranya adalah ketuhanan, kemanusiaan, cinta tanah air, cinta kasih, hingga pendidikan.

Unsur Unsur Geguritan Bahasa Jawa Singkat

Ada beberapa unsur yang perlu diperhatikan ketika membuat geguritan bahasa Jawa.

Menurut buku Belajar Bahasa Daerah (Jawa), berikut adalah beberapa unsur-unsurnya:

  • Tema: pokok persoalan yang mendasari terbentuknya sebuah puisi
  • Diksi: ketepatan penyair dalam menulis karyanya
  • Rima: suara yang diulang-ulang pada larik-larik puisi
  • Asonansi: rima yang berpatokan pada suara vokal
  • Aliterasi: konsonan yang diulang pada awal kata dengan urut
  • Rima akhir: suara yang sama pada akhir larik puisi
  • Amanat: sesuatu yang hendak disampaikan penyair kepada pembaca

21 Contoh Geguritan Bahasa Jawa Singkat Berbagai Tema

1. “Cita-Citaku” (Tema Pendidikan)

Oleh: Yunda Dayanti

contoh geguritan bahasa jawa cita citaku

ilustrasi contoh geguritan bahasa jawa, puisi bahasa jawa, contoh geguritan singkat, geguritan bahasa jawa singkat

Geguritan Bahasa Jawa pertama bertemakan tentang pendidikan.

Secara isi, contoh geguritan ini tak jauh beda dengan contoh puisi pendidikan pada umumnya.

Esuk budhal sekolah

Sore nyekel buku

Awan daknggo turu

Mung arep nggayuh cita-citaku

Yen dak roso ora ono wektu dinggo senenge atiku

Aku sinau saben dina

Tansah manut dhawuhe wong tuwaku

Supaya aku dadi bocah pinter

Ing tembe bisa mujudake cita-citaku

Bisa mendhem jero lan mikul dhuwur marang wong tuwa

Bisa mulyakne wong tuwaku

Lan utamane bisa bekti marang wong tuwaku

Ya mung kanti cita-cita iki aku bisa semangat

Semangat sinau

Lan uga semangat nggayuh kabeh keinginanku

2. “Kampungku” (Tema Kehidupan)

Oleh: Rafif Mahendra Rajesh

Sedang mencari contoh geguritan bahasa Jawa singkat?

Intip contoh geguritan Jawa ini, yuk!

Aku urip nang padesaan

Omahku adoh soko kutha

Kampungku katon tumato

Kadelok asri, becik lan nyaman

 

Yen wayah esuk

Krungu swarane jago kluruk

Pratandha wong wong podo nyambut gawe

Kanggo memenuhi kebutuhane urip

 

Kampungku, yo kowe iku panggonaku

Nang ngendi aku ngerenungke awak

Pikiran sing semrawut dadi jenjem

Ndadekake urip luwih prasaja

3. “Tawakal Marang Gusti” (Tema Agama)

Oleh: Karya Dian Yustika

Ing sepine wanci

Kakdelok rasa rasaning kawedenku

Marang panjenengan

Ati lara tanpa upama

Eling marang sakkabehing polahku

 

Gawe maksiat lan dosa

Sarta lalakon kang ala

Lelakon kang tanpa suba sita

Marang wong liya lan sepepadhan

 

Duh Gusti

Ing rodane wektu

Nalika tengah wengi

Kula ngunjukkaken dedonga marang Gusti

 

Ingkang murba ing dumadi

Gusti paringana kawelasanMu

Kanggo nuntun aku eling marang agama

Agama kang dadi ageming aji

Agama kang bisa dadi gegamaning ati’

4. “Tresna” (Tema Alam)

contoh geguritan bahasa jawa tresna

ilustrasi contoh geguritan singkat, geguritan bahasa jawa singkat, geguritan yaiku, geguritan adalah

Oleh: Erlita Fajrani

Tresna kuwi sepele

Tresna kuwi ya kowe karo aku

Tresnamu kaya surya

 

Nanging ya kaya samudra

Tresnamu bisa nekakake mega

Nanging saiki tresnamu kaya dahana

Awit aku mbok tinggalna

 

Langit data peteng

Ora ana candra apa maneh kartika

Atiku kaya bawana sing lemahe nela-nela

Maruta, kandhakna yen aku isih tresna

5. “Kanggo Kanca” (Tema Kehidupan)

Oleh: Kamami Retno Niti A

Biyen, tanganmu genggem tanganku

Biyen, pundakmu enek kanggo aku nangis

Biyen, guyumu nentremke atiku

Nanging saiki….

Tangan, pundak, guyumu ilang saka uripku

Kanca-kancaku kabeh,bayangna

Apa sajatining kahanan sajroning dunya

Yen ora ana welas lan asih

Ora ana uga kekancanan tanpa pamrih

Ing sakjroning manah atiku

Aku ngrasakna kepengin ngamuk wektu iku

Kanca lan kancaku

Elinga rasa atiku iki

Jaganen rasaning welas asih iki

6. “Ibu” (Tema Kehiduapn)

Oleh: Ririn Triasih

Rasa asihmu marang siwi

Kadidene banyu mili

Kang ora pedhot ing margi

Senadyan kebak pepalang

Oyot, uwuh, lendhut ugo watu

Ora bisa mbendhung rasa asihmu

Marang anakmu

 

Nalika bumi isih sepi

Nalika tengah wingi durung lingsir

Isih ketutup pedhut

Nalika anakmu isih mesem ngguyu ing alam impen

Ibu wiwit gumregah

Mbasuh pasuryan toya suci

Tumungkul pangestu puja

Masrahke jiwa lan raga

Nyenyuwun marang murbeng dumadi

Dimen diparingi pepadhang dalan bebrayan

Dimen diparingi pepadhang, marang putra putrine

Nggayuh gegayuhan

Kanggo sanguning urip ing tembe

Lelabuh lan rasa asih kang tanpa kendhat

Lumintu

Rasa asih marang siwi

Tansah kaya banyu mili

7.  “Sekolahku” (Tema Kehidupan)

Oleh: Kinanthi Barru – X MIA 3 SMAN Purbalingga

puisi tema sekolah

ilustrasi geguritan jawa, puisi bahasa jawa, geguritan yaiku, geguritan adalah

Bangunanmu kang megah

Madeg sakulone alun-alun Purbalingga

Dadi tujuwane siswa-siswa

Sing arep golet ilmu kanggo sangu tuwa

 

Saben dina

Aku tansah ana njero ruanganmu

Ngrungokake piwulange bapak ibu guru

Apa sing kudu digugu lan ditiru

 

Tambah dina tambah marem atiku

Sekolah neng SMA Negeri Sat

Sing kawentar gurune

Sing kawentar prestasine

8. “Basa Tanpa Ukara” (Tema Kehidupan)

Oleh: Dwi Winarno

Tan perlu ukara ngambra

Kanggo lare kang nerak subasita

Tumindak kurang trep, luput keladuk saru

Sangarep tamu sesepuh utawa pengarasa praja

 

Ulat lan sorot netra kanggot ngelikake

Tanpa lingsem kanggone lare

Krasa lan banjut rumangsa

Metani luputingsun,

Banjur kudu piye

Kanthi tlaten paring wewarah uga tuladha

Iki pinangka gambaran nyata

Adab budaya adiluhung kang kudu kajaga

9. Contoh Geguritan Tema Pahlawan

Pitung puluh pitu tahun mardika

Bebas saka landa

Amarga pahlawan kang tumandang nggawa senjata

 

Saiki

Perang wis purna

Cah enom ora entuk males

Perjuangane saiki dudu ngalahake mungsuh

Nanging, ngalahke rasa males sajroning dhiri pribadhi

10. “Oseng-Oseng Mercon” (Tema Kehidupan)

Oleh: Triwik Darmayanti

Pedhes, tambane raga kang lagi gumreges

Nyos, nyulaki gom mecah mak plonyos

Hoh hah slenget garba mlintir gurah

Ah wuh riwe amrbol mering dadi ewuh

Lombok kethok ngusadani gurung ngethok

Kenyil kikil sandhung lamur kaslamur sega mawur

Bawang brambang anjamoni sakit kronis

Blimbing tomat seger salira karumat

Salam laos andudut mrentul sihing raos

Sereh dhong jeruk samadya aja kemaruk

Sarem kecap lerema jaganen pangucap

11. “Potone Mbahku” (Tema Kehidupan)

Oleh: Jodhi Arizal Nugroho

contoh geguritan bahasa jawa photo mbah

ilustrasi geguritan jawa, puisi bahasa jawa, geguritan tema pendidikan, puisi jawa

Kowe sing ngelingake sejarahe kulawargaku



Kowe prasastiku

Prasasti kulawargaku

Dhek jaman semana

Poto …

Kowe sing dadi seksi

Piye ayune simbahku

Piye baguse bapakku

Dhek jaman biyen

Poto …

Tanpa kowe aku rangerti piye rupane Pangeran Diponegara

Piye rupane Ir. Soekamo

Lan piye rupane mbahku

12. “Brubuh” (Tema Kehidupan)

Oleh: Sumono Sandy Asmoro

kena bae kowe ngerek gendera panantang

jer sedhela maneh perang brubuh bakal kawiwitan

 

apa maneh swarane jago kluruk wiwit nggiring

gendhinge wong golek rowang

jagung mangsa janten

wancine wong rebutan kamukten

 

nanging aja disengguh impen kesoren

yen ing adoh kana

ha na ca ra ka pilih nglegena

tanpa nganggo busana

tinirnbang dandan cara kaprajuritan

rebut balung ing pabaratan

yen manut etungan kuna

iki jaman pilih winih, mitra

begjane sing isih bisa

ngilo ing kaca rasa

ireng Ian putih mung panjenengan sing pirsa

13. “Begal” (Tema Kehidupan)

Oleh: Iswahyudi

Begal…

Wong liya nyebut brandhal!

Saben dina ngasah gaman nganggo ungkal

Kanggo nodhong njero terminal

Begal…

Pinter golek akal

Sapa wae bakal didadekake tumbal

Begal utege wis mirip kadhal

Yen kecekel dulangen sandhal!

Begal…

Pinter golek akal

Sapa wae bakal didadekake tumbal

Begal utege wis mirip kadhal

Yen kecekel dulangen sandhal!

Begal dibrantas ana ngendi-endi

Ketemon ngrampas ditembak mati

 

Begal saiki wis kebangeten

Wus kerep nggawa korban

Begal dibrantas ana ngendi-endi

Ketemon ngrampas ditembak mati

 

Begal saiki wis kebangeten

Wus kerep nggawa korban

14. “Wong Enom” (Tema Alam)

Oleh: Kunthi Khusnun Insani

Angin ngobahake godhong-godhong

Krasa adem Ian sumilir

Ing tengah sawah

Ana omah cilik saka pring

Gendheng godhong tebu

Jubine saka gedheg

Ing kono ana bocah

Bocah loro kang tunggal getih

Bocah sumringah akeh guyune

Dikancani swara prenjak

Kang gawe ayeming ati

Crita padha crita

Crita marang asmara

Asmara marang kanca

Ananging era lali ngibadah

Marang gusti Allah

Ingkang maha kuwasa

15. “Merapi” (Tema Alam)

Oleh: Puthu Aryana

contoh geguritan bahasa jawa merapi

ilustrasi geguritan basa jawa, contoh geguritan jawa, geguritan tema pendidikan, puisi jawa, isine geguritan

Merapi…

Saka kadohan katon gagah

Asep putih ndedel ing awiyat

Tilas dalan lahar katon cetha

Kena sunare Hyang Bagaskara

 

Merapi…

Saumpama kowe bisa crita

Kabeh kadadean ing tanah Jawa

Wiwit jaman Mataram Kuna

Nganti madege Kraton Ngayogyakarta

 

Merapi…

Sliramu anyekseni kridhaning bangsa

Wiwit nalika ngusir penjajah Walanda

Jaman mardika jaman Soekarno

Nganti jaman Soeharto

Jaman Habibie tumekaning Megawati lan Susilo

Merapi dadi saksi

16. “Korupsi” (Tema Kehidupan)

Oleh: Budi Susanto

Korupsi,

kuwi jalaran ora resiking ati

kang bisa ngrusak nagara

amarga kuwi korupsi kudi dibranas

Moral kang bejad,

para pejabat tinggi

kuwi bisa dadi tandha

rusaking nagara

Ing kono kene

korupsi kaya wis dadi budaya

budaya kang ala mungguhing bangsa iki

17. “Dongane Ibu” (Tema Kehidupan)

Oleh: Desi Siswanti Maharani

Guritmu nyuwek sepi wengi karang pradesan

dadi kanca bence kang dadi tetembungan

Kidungmu dadi japa mantra

nginthil laku jantraing duijana

Ibu…

tembang-tembang dolananmu

dadi cagak awak uripku

jumangkah wani, mecaki donya klawu

Ibu…

dongamu sing ngegidung

muga-muga sing mawa tetembungan

dadi pengaji-aji

muthes satruning dhiri

18. “Kluwung” (Tema Kehidupan)

Oleh: Sooewardi Baroto Martono

Ora katon garising kikismu

Nadyan wilangane tinemu

Oncating citramu, ambabar banyu

Tuhu agung kersane Gusti

Riris, grimis endah dinulu

Agawe menebing lebu

Mahanani segering banyu

 

Ora geseh, eseme anuju prana

Tansah gawe brantaning driya

Ora kapiyarsa wuwuse wacana

Rinengga endahing solah bawa

Andelidir ponang kintaka

Binarung kidung asmara

 

Iba mulya raharja, rasaku

Datan ana kang ngreridu

Rinonce kehing wanodya yu

Andum prasetya tuhu

Woh aren, asung pepeling

Endahing citramu, boya sumandhing

Ora beda ngendikaning biyung

Sliramu, andha widhodari, ya kluwung

19. “Arga Iki” (Tema Kehidupan)

contoh geguritan bahasa jawa arga iki

ilustrasi geguritan basa jawa, contoh geguritan jawa, teks geguritan, apa itu geguritan

Oleh: Siswidiadi Ngesti N

Mataun-taun

Sira ngrusak geger lan awakku

Makaping-kapang

Landhepe bendho lan pacul

 

Nyigar lemah subur dadi larik-larik tandur

Pokalmu mblandhong sapenak dhengkul

Lemah ijo wis malih gundhul

Tirta musna ing mangsa ketiga

 

Ninggal belik nalika paceklik

Jare wadhuk dadi alesan

Ora bakal ana rampunge

Nadyan donya pisan

Denuntai sakabehe

 

Yoh Entenana

Yen tekan titi mangsa

Arga iki nagih prasetya

20. “Pamulangan” (Tema Kehidupan)

Oleh: Budhi Setyawan

Jare simbah aku kudu sekolah

Kareben dadi bocah genah mrenah ora nggaladrah

Jare rama Ibu aku kudu sregep mangkat

Kareben dadi wong pangkat urip ora kesrakat mlarat

 

Jare Bapak Ibu guru aku sinau

Tambah ilmu

Kareben kelakon kabeh kang tinuju

Nanging

prakanca

 

Coba delengan kahanan nyata

Apa isih bisa pamulangan kang ana dadekake urip tumata

Pamulangan kang tanpa tuladha

Pamulangan kang kasatan piwulang

Pamulangan kang ngajarake angka-angka wuta

Siji lan siji ana pira?

 

Jang anut kang duwe kersa

Jan ora weruh subasita, trapsila, apa maneh tata krama

Lali dosa

Kabeh lurung binarung kumalungkung

Pamrih pamuji siji

Pamulangan ora aweh pepadang

 

Simbah,

Nyuwun pangapunten

Kula mboten kepingin dados dokter

Jalaran duite Bapak mboten wonten sakoper

21. ” Pahlawanku” (Tema Pahlawan)

Berikut adalah salah satu contoh geguritan modern berjudul “Pahlawanku”.

Oleh: R. Tantiningsih

Pahlawanku

Wutahing ludirmu

Nyiram ibu pertiwi

Nadyan sang ibu

Kudu muwun sedhih

Karajang-rajang manahe

Karujit-rujit rasa pangrasane

Pahlawanku

Mugya Gusti paring nugraha

Semana gedhene bektimu

Jiwa raga, bandha donya

Tanpa sisa

Amung siji pangajabmu

Merdika

***

Demikian beberapa contoh isine geguritan Bahasa Jawa.

Semoga penjelasan di atas bermanfaat, Property People!

Cek berbagai ulasan menarik lainnya di Berita 99.co Indonesia dan Google News kami.

Temukan hunian impianmu di situs properti www.99.co/id.

Pasalnya, jual beli properti kini jadi #segampangitu.

Referensi:

  • Damariswara, Rian. 2020. Belajar Bahasa Daerah (Jawa). Surya Pustaka Ilmu
  • PBSD UNS 2019. 2020. Antologi Geguritan Tresna Ian Kuciwa. Guepedia


Emier Abdul Fiqih P

Menjadi penulis di 99 Group sejak 2022 yang berfokus pada artikel properti, gaya hidup, dan teknologi. Lulusan S2 Linguistik UPI ini sempat berprofesi sebagai copy editor dan penyunting buku. Senang menonton film dan membaca novel di waktu senggang.
Follow Me:

Related Posts